Henk van Renssen

Op vrijwel dezelfde plek als de foto uit 1952 in mijn vorige bijdrage werd genomen, in de Kalverstraat tussen Modehuis Louvre en de winkel van Willem J.J. van Pampus, nam een fotograaf in 1965 opnieuw een foto voor een ansichtkaart.   (klik voor een vergroting) Het tafereel is na tien jaar nauwelijks veranderd. De mannen lopen nog altijd in pak, de vrouwen dragen nog altijd lange rokken (en een enkeling een Juliana-hoedje), de winkels zijn hetzelfde en dragen namen als 'Van Duren Corsets' en 'Dameskapper'. Deze foto is alleen in kleur. In 1975 vond de kaartenmaker het nodig weer een nieuwe ansicht te produceren. De tijden waren veranderd. De lange rokken zijn ingekort tot boven de knie. Een man met lange haren en wijde broekspijpen slentert voorbij. Een vrouw draagt een sexy spijkerbroek . En ook aan de gevels heeft een verandering plaatsgevonden:   Playboy, Sex Shop - en dat allemaal in tien jaar. De sixties moeten een visueel spektakel zi

(klik om te vergroten) Deze kaart van de Kalverstraat in Amsterdam is in 1952 verstuurd door een Amerikaan die het thuisfront wil laten zien waar hij had gewandeld. Een typisch jaren vijftig tafereeltje: vrouwen in lange rokken, mannen in pak, iedereen blank, en iemand heeft gewoon een pakje achter op zijn fiets laten zitten. Een mooie voorjaarsdag. Producent van de kaart is Uitgeverij Rembrandt. De foto hangt momenteel op posterformaat in boekhandel Scheltema, in een tentoonstelling met foto's van Amsterdam. Uitgeverij Rembrandt heeft de kaart later laten herdrukken. Deze is verstuurd in 1956: Wat klopt er niet? De twee vrouwen op de voorgrond zijn weg. Weggeretoucheerd. Zou het toch te gewaagd zijn geweest, twee van die achterwerken prominent op de voorgrond, ondanks die zedelijke rokken? Hebben boze kopers protest aangetekend? Of hebben de vrouwen zichzelf herkend en wilden ze van de foto verwijderd worden? En waarom heeft Uitgeverij Rembrandt niet gewoon een nieuw

Bij Jos op het Waterlooplein vond ik vorige week vijf zogenaamde panoramakaarten van Parijs uit het begin van de twintigste eeuw. Ze zijn zo breed dat ze niet in een blik zijn te vangen - je ogen moeten er overheen dwalen. Zo lijk je je, veel meer dan met een gewone foto, in het tafereel te bevinden. Ik vind het zulke mooie opnames van het straatleven dat ik er hier een plaats in een groot bestand. Klik op de afbeelding en als het goed is wordt ie dan extra groot. Je kunt hem ook nog naar je bureaublad downloaden. Zo krijg je hem waarschijnlijk nog groter in beeld in je eigen fotoprogramma, zodat je nog virtueler over deze Parijse boulevard kunt flaneren. Succes.

(klik om te vergroten) 'De socialistische hervorming van de landbouw', staat op deze Russische Sovjet-kaart die ik in Moskou vond, 'vereist ingrijpende maatregelen van de kolchozencoöperaties en de bevolking van de landbouwgebieden. Laten we ons verzetten tegen de koelakken [de grootgrondbezitters] die ons beletten een socialistisch land op te bouwen.' Van het kaartje zijn een miljoen exemplaren gedrukt, vertellen de kleine lettertjes onderaan. Er staat een gezellige tekening op van een paar boeren die met hulp van de modernste technologie - stoomploegen - hun land bewerken. Op de achtergrond stoere elektriciteitsdraden. Achterop heeft de anonieme verzender een dringend verzoek geschreven voor T.V. Oestjoeg , hoofd van de cursusschool van de voorbereidende groep van de landbouwtechnische school. Ondergetekende heeft zijn gegevens opgestuurd voor het voorbereidende jaar van de school. Het is nu 17 februari 1931 en hij heeft nog steeds niks gehoord. De sc

(klik om te vergroten) Aanvankelijk voelde ik me gewoon aangetrokken tot deze foto. Een klein steegje in Wenen, in de jaren twintig of zo. Er is geen mens te zien. Toch moet er normaliter drukte heersen: al die reclameborden, met pijlen om de passant naar de dassenwinkel of de schoenenimporteur te lokken, suggereren dat veel mensen door de Griechengasse lopen. Op een kaartje uit een Baedeker-reisgids van 1929 is te zien dat de foto waarschijnlijk is gemaakt in de richting van de doorgang naar de Fleischmarkt. Toen ben ik die reclameborden met een loep gaan bekijken. Kijk wat ik vond: Josef Kafka, Boekbinderij. Familie van de schrijver Franz, uit Praag? Of diens inspiratiebron? Was Josef K. een boekbinder?

Liefdeskaarten van rond de eeuwwisseling kun je bij duizenden vinden, maar echte mooie exemplaren zijn zeldzaam. Deze vind ik prachtig (klik aan om m groter te zien): Achterop heeft de minnaar van mejuffrouw Bosman een lange brief geschreven. In spiegelschrift: Waarschijnlijk letterlijk met een spiegeltje in de hand geschreven. Ik stel me zo voor dat de schrijver niet wilde dat de heer Middelbeek, bij wie mejuffrouw Bosman blijkbaar inwoonde (was ze zijn huishoudster? Een pleegdochter?) de tekst zou lezen. Met de computer zijn zijn woorden te ont-spiegelen: 'L. (?) To met deze deel ik je mede je kaart ontvangen te hebben. Nu schat je had er meer op gezet dan ik op de eerste. He dat vind ik heel aardig van je schat. Hoe vind je deze kaart lieve ze is prachtig he schat zaten we maar zoo he. Zou je het bevallen To daar word je zo raar van he maar schat het zal wel komen he. Nu To je schrijf toch van week nog eens he. Anders krijg je zaterdag op je begrijpt me wel he.

Dit fotootje kocht ik, samen met een reeks soortgelijke, van een vrouw uit Wenen. Volgens haar staan er Duitse soldaten in een dorp in Oekraïne op. Ze poseren met vijf vrouwen. Duitse vrouwen, of plaatselijke schonen? Twee mannen met blote borst: het is mooi weer en misschien hebben ze gewerkt. Wat doen ze in dit dorp? Op de andere foto's staan dansende boeren en boerinnen, tot puin geschoten huizen, soldaten bij lege hutjes, mannen en vrouwen op pad met paarden, ossen, karren, zakken vol - vluchtelingen. Snapshots van de overwinnaar. Het zal de zomer van 1942 zijn geweest, wanneer de Duitsers nog vol goede moed oprukken naar het oosten. Boeren worden verdreven, het koloniseren is begonnen. Even uitrusten voor een fotootje en dan weer verder. Op een rommelmarkt in Warschau vond ik nog zo'n plaatje:   Een snapshot van een andere overwinnaar. Een Russische soldaat poseert in het puin van de Poolse hoofdstad met drie vrouwen en een meisje dat zijn pet heeft opgezet. Nu